18:21
bandon
แนวข้อสอบสนามหลวงวิชาวินัยมุข เล่ม ๓
ประจำปีการศึกษา 2554
ตอบ ภิกษุผู้อยู่ในสมานสังวาสสีมา แปลว่าแดนมีสังวาสเสมอกัน เป็นแดนที่กำหนดความพร้อมเพรียง มีสิทธิในอันจะเข้าอุโบสถ ปวารณา และสังฆกรรมร่วมกันทั้งหมดเข้าประชุมกันเป็นสงฆ์ หรือนำฉันทะของภิกษุผู้ไม่มาเข้าประชุมเรียกว่า สงฆ์ผู้พร้อมเพรียง ฯสามารถทำสังฆกรรมทั้ง ๔ ประเภท มีอปโลกนกรรม เป็นต้นได้ ฯมีกำหนดจำนวนไว้ดังนี้
-จตุวรรค สงฆ์มีจำนวน ๔ รูป ทุกอย่าง เว้นปวารณา ให้ผ้ากฐิน อุปสมบท อัพภาน
-ปัญจวรรค สงฆ์มีจำนวน ๕ รูป ทุกอย่าง เว้นอุปสมบทในที่หาภิกษุง่าย อัพภาน
ทสวรรค สงฆ์มีจำนวน ๑๐ รูป ทุกอย่าง เว้นอัพภาน
-วีสติวรรค สงฆ์มีจำนวน ๒๐ รูป ทุกอย่าง ฯ
๒. สังฆกรรมจำแนกออกเป็นกี่ประเภท เรียกโดยชื่อมีอะไรบ้าง กรรมอะไรบ้างที่สงฆ์จตุวรรคทำได้
ตอบ ๔ ประเภท ได้แก่ อปโลกนกรรม ๑, ญัตติกรรม ๑, ญัตติทุติยกรรม ๑, ญัตติ
จตุตถกรรม ๑ ฯทุกอย่าง เว้นปวารณา ให้ผ้ากฐิน อุปสมบท อัพภาน ฯ๓. อปโลกนกรรมมีกี่อย่าง อะไรบ้าง
ตอบ มี ๕ อย่าง
๑. นิสสารณา นาสนะสามเณรผู้กล่าวตู่พระผู้มีพระภาคเจ้า
๒. โอสารณา รับสามเณรผู้ถูกนาสนะแล้วกลับประพฤติเรียบร้อยให้เข้าหมู่
๓. ภัณฑูกรรม บอกขออนุญาตปลงผมคนผู้จะบวชอันภิกษุจะทำเอง
๔. พรหมทัณฑ์ ประกาศไม่ว่ากล่าวภิกษุหัวดื้อว่ายาก
๕. กัมมลักขณะ อปโลกน์แจกอาหารในโรงฉัน เป็นต้น ฯ
๔. การตั้งญัตติและสวดอนุสาวนามีอยู่ในกรรมอะไรบ้าง ในสังฆกรรมทั้ง ๔สังฆกรรมทั้ง ๔ นั้น อย่างไหนต้องทำในสีมา อย่างไหนทำนอกสีมาก็ได้
ตอบ การตั้งญัตติ มีในญัตติกรรม ญัตติทุติยกรรม และญัตติจตุตถกรรม ส่วนการสวดอนุสาวนา มีในญัตติทุติยกรรม และญัตติจตุตถกรรม ฯญัตติกรรม ญัตติทุติยกรรม และญัตติจตุตถกรรม ต้องทำในสีมาเท่านั้น ทำนอกสีมาไม่ได้ เพราะต้องญัตติ ส่วนอปโลกนกรรม ทำนอกสีมาก็ได้ เพราะไม่ต้องตั้งญัตติ ฯ
๕. คำว่า บัญญัติ อนุสาวนา อปโลกนะ อุปสัมปทาเปกขะ ได้แก่อะไร จงชี้แจงภิกษุผู้สามารถสวดกรรมวาจาได้แม่นยำและสละสลวย ต้องพร้อมด้วยคุณสมบัติอย่างไรบ้าง ตอบ ญัตติ ได้แก่ คำเผดียงสงฆ์
อนุสาวนา ได้แก่ คำประกาศปรึกษาและตกลงของสงฆ์
อปโลกนะ ได้แก่ การอบรมกันในที่ประชุมสงฆ์ ไม่ต้องตั้งบัญญัติ ไม่ต้องสวดอนุสาวนา
อุปสัมปทาเปกขะ ได้แก่ กุลบุตรผู้มุ่งอุปสมบท ฯอย่างนี้ คือ รู้จักประเภทของอักขระ ๑, รู้จักฐานกรณ์ของอักขระ ๑, ว่าเป็น ๑ ฯ
๖. ในสีมาเดียวกัน ภิกษุจะประชุมกันทำสังฆกรรมวันหนึ่ง ๒ ครั้งไม่ได้ ข้อนี้มีความจริงเป็นอย่างไร จงอธิบาย
ตอบ มีความจริงเป็นอย่างนี้ คือ สังฆกรรมบางอย่าง เช่น อุโบสถ ปวารณา ภิกษุอยู่ในสีมาเดียวกัน จะต้องพร้อมเพรียงกันทำ จะแยกกันทำ ๒ พวก ๒ ครั้งไม่ได้ แต่สังฆกรรมบางอย่าง เช่น อุปสมบทกรรม อัพภานกรรมจะทำวันเดียวหลายครั้งก็ได้ ฯ
๗. สังฆกรรมย่อมวิบัติเพราะเหตุไรบ้าง ภิกษุ ๓ รูป ประชุมกันในสีมาสวด
ปาติโมกข์ ชื่อว่าวิบัติเพราะเหตุไหน
ตอบ สังฆกรรมย่อมวิบัติ (คือใช้ไม่ได้ แม้ทำแล้วก็ไม่เป็นอันทำ) เพราะเหตุ ๔ อย่าง
คือ เพราะวัตถุบ้าง เพราะสีมาบ้าง เพราะปริสะบ้าง เพราะกรรมวาจาบ้าง ฯชื่อว่าวิบัติเพราะปริสะ ฯ
๘. ในสังฆกรรมทั้ง ๔ นั้น การสวดอนุสาวนามีอยู่ในกรรมไหนบ้าง ในแต่ละกรรมนั้นให้สวดกี่ครั้ง
ตอบ มีอยู่ในญัตติทุติยกรรม และญัตติจตุตถกรรม ในญัตติทุติยกรรมให้สวด ๑ ครั้งในญัตติจตุตถกรรมให้สวด ๓ ครั้ง ฯ
๙. สังฆกรรมแต่ละประเภท ทรงอนุญาตให้สงฆ์พร้อมเพรียงกันทำในที่เช่นไร
ตอบ อปโลกนกรรม ทรงอนุญาตให้สงฆ์พร้อมเพรียงกันทำในเขตสีมา หรือนอกเขต
สีมาก็ได้ ฯญัตติกรรม ญัตติทุติยกรรม และญัตติจตุตถกรรม ทรงอนุญาตให้สงฆ์พร้อมเพรียงกันทำในเขตสีมาเท่านั้น จะเป็นพัทธสีมาหรืออพัทธสีมาก็ได้ ฯ
๑๐. ภัณฑุกรรม และอุกเขปนียกรรม คืออะไร จัดเป็นสังฆกรรมประเภทไหน
ตอบ ภัณฑุกรรม คือ กรรมที่ภิกษุแจ้งให้สงฆ์ทราบเพื่อปลงผมคนผู้มาขอบวชซึ่งยัง
ไม่ได้ปลงผมมาก่อน และภิกษุจะปลงให้เอง ฯอุกเขปนียกรรม คือ กรรมที่สงฆ์ทำแก่ภิกษุผู้ต้องอาบัติแล้ว ไม่ยอมรับว่าต้องอาบัติเรียกว่าไม่เห็นอาบัติ หรือไม่ทำคืนอาบัติ หรือมีทิฏฐิบาปไม่ยอมสละอันเป็นการเสียสีลสามัญญตา และทิฏฐิสามัญญตา ฯภัณฑุกรรม จัดเป็นอปโลกนกรรม ฯ อุกเขปนียกรรม จัดเป็นญัตติจตุตถกรรม ฯ
๑๑. กรรมวาจาวิบัติเพราะสวดผิดฐานกรณ์นั้นอย่างไร
ตอบ คือ การสวดธนิตเป็นสิถิล ๑, สวดสิถิลเป็นธนิต ๑, สวดวิมุติเป็นนิคคหิต ๑,
สวดนิคคหิตเป็นวิมุต ๑ ฯ
๑๒. ในเวลาสวดกรรมวาจานั้น กำหนดด้วยสงฆ์นิ่งอยู่จนถึงบาลีคำใด อุปสมบทกรรมจึงนับว่าเป็นการสำเร็จ
ตอบ กำหนดด้วยสงฆ์นิ่งอยู่จนถึงคำว่า โส ภาเสยฺย ที่แปลว่า ท่านผู้นั้นพึงพูดท้ายอนุสาวนาที่ ๓ จึงนับว่าเป็นการสำเร็จ ฯ
๑๓. แดนที่มีสังวาสเสมอกันเรียกว่าอะไร มีประโยชน์อย่างไร
ตอบ เรียกว่า สมานสังวาสสีมา ฯมีประโยชน์อย่างนี้ คือภิกษุผู้อยู่ในเขตนี้ มีสิทธิในอันจะเข้าอุโบสถ ปวารณา และสังฆกรรมร่วมกัน เป็นแดนที่กำหนดความพร้อมเพรียง ภิกษุผู้อยู่ในสีมานี้ทั้งหมดเข้าประชุมกันเป็นสงฆ์ หรือนำฉันทะของภิกษุผู้ไม่มาเข้าประชุมเรียกว่า สงฆ์ผู้พร้อมเพรียงกัน ฯ
ตอบ การผูกพัทธสีมา มีวิธีปฏิบัติดังนี้
๑. พื้นที่อันจะสมมติเป็นสีมาต้องได้รับอนุญาตจากบ้านเมืองก่อน
๒. ต้องประชุมภิกษุผู้อยู่ในเขตสีมา หรือนำฉันทะของเธอมา
๓. สวดถอน
๔. เตรียมนิมิตไว้ตามทิศ
๕. เมื่อสมมติสีมา ต้องประชุมภิกษุผู้อยู่ภายในนิมิต
๖. ทักนิมิต
๗. สวดสมมติสีมา ฯ
๑๕. สีมาสังกระ คืออะไร สีมาสังกระด้วยเหตุอะไรบ้าง สงฆ์จะทำ สังฆกรรมในสีมาเช่นนั้นได้หรือไม่อย่างไร
ตอบ คือสีมาที่สมมติคาบเกี่ยวกันระหว่างสีมาสมมติไว้เดิมและสีมาสมมติขึ้นใหม่ ฯ
สีมาสังกระด้วยเหตุ ๔ คือ
๑. สมมติสีมาคาบเกี่ยวกัน
๒. วัตถุพาดพิงถึงกันในระหว่างสีมาทั้งสอง
๓. สงฆ์ ๒ หมู่จะทำสังฆกรรมเวลาเดียวกัน ไม่เว้นระหว่างแนวสงฆ์ให้ห่างกันพอได้ตามกำหนด
๔. ทำสังฆกรรมในเรือหรือแพที่ผูกกับหลักปักไว้บนตลิ่ง หรือทำในที่ไม่ได้กำหนดตามอุทกุกเขป ฯสงฆ์ทำสังฆกรรมในเขตสีมาเดิมได้ ทำในสีมาสมมติขึ้นใหม่ เป็นสีมาวิ
๑๖. สมานสังวาสสีมา ติจีวราวิปปวาสสีมา และ อุทกุกเขปสีมา ได้แก่สีมาเช่นไร ในการถอน และสมมติสมานสังวาสสีมา และติจีวราวิปปวาสสีมามีวิธีปฏิบัติก่อนหลังอย่างไร
ตอบ สมานสังวาสสีมา ได้แก่ สีมาที่มีพระพุทธนุญาตให้สงฆ์สมมติเป็นแดนมีสังวาสเสมอกัน ภิกษุผู้อยู่ในเขตนี้มีสิทธิในอันจะเข้าอุโบสถ ปวารณา และสังฆกรรมร่วมกัน
สมานสังวาสสีมานี้ ทรงพระพุทธานุญาตให้สมมติ ติจีวราวิปปวาส ซ้ำลงได้อีก เว้นบ้าน และอุปจารบ้านอันตั้งอยู่ในสีมานั้นติจีวราวิปปวาสสีมา ได้แก่ สีมาที่สงฆ์สมมติให้เป็นแดน ไม่อยู่ปราศจากไตรจีวรได้ในเขตสีมานั้นอุทกุกเขปสีมา ได้แก่ สีมาที่กำหนดเขตแห่งสามัคคีด้วยชั่ววักน้ำสาดแห่งคนมีอายุและกำลังปานกลาง ฯในการถอน ให้ถอนติจีวราวิปปวาสสีมาก่อน ถอนสมานสังวาสสีมาภายหลัง ในการสมมติ ให้สมมติสมานสังวาสสีมาก่อน สมมติติจีวราวิปปวาสสีมาภายหลัง ฯ
๑๗. สีมาเป็นหลักสำคัญแห่งสังฆกรรมอย่างไร พัทธสีมากำหนดขนาดพื้นที่ไว้
อย่างไร
ตอบ สีมาเป็นเขตประชุมของสงฆ์ผู้ทำกรรม พระศาสดาทรงมีพระพุทธานุญาตให้สงฆ์พร้อมเพรียงกันทำภายในสีมา เพื่อจะรักษาสามัคคีในสงฆ์ ฯกำหนดขนาดพื้นที่ไว้อย่างนี้ คือ ไม่ให้สมมติสีมาเล็กเกินไปจนจุภิกษุ ๒๑ รูปนั่งไม่ได้และไม่ให้ใหญ่เกินไปกว่า ๓ โยชน์ ฯ
๑๘. วัตถุที่ใช้เป็นนิมิตกำหนดเขตสีมามีกี่อย่าง อะไรบ้าง ปัจจุบันนิยมใช้วัตถุอะไรเป็นนิมิต และวัตถุที่จะใช้เป็นนิมิตนั้นได้มีกำหนดไว้อย่างไร
ตอบ มี ๘ อย่างคือ ภูเขา ๑, ศิลา ๑, ป่าไม้ ๑, ต้นไม้ ๑, จอมปลวก ๑, หนทาง ๑,
แม่น้ำ ๑, แม่น้ำ ๑, น้ำ ๑ ฯนิยมใช้ศิลาเป็นนิมิต มีกำหนดไว้ดังนี้ เป็นศิลาแท้ หินปนแร่ ใช้ได้ทั้งหมด ๑, เป็นศิลามีก้อนโตไม่ถึงตัวช้าง ขนาดเท่าศีรษะโคหรือกระบือเขื่อง ๆ ๑, เป็นศิลาแท่งเดียว
๑, อย่างเล็กขนาดเท่าก้อนน้ำอ้อยหนัก ๓๒ ปละ ราว ๕ ชั่งก็ใช้ได้ ฯ
๑๙. สถานที่ที่เป็นสีมาตามพระวินัยไม่ได้ มีหรือไม่ เพราะเหตุใด
ตอบ ไม่มี เพราะในป่าที่ไม่มีบ้าน ก็จัดเป็นสัตตัพภันตรสีมา ในน่านน้ำที่ได้ขนาด ก็จัดเป็นอุทกุกเขปสีมา ผืนแผ่นดินที่มีหมู่บ้านก็จัดเป็นคามสีมา แม้สีมันตริกซึ่งคั่นระหว่างมหาสีมากับขัณฑสีมาก็จัดเป็นคามสีมา ฯ
๒๐. การทักนิมิตในทิศทั้ง ๘ นั้น ทักทิศละหนถูกต้องหรือไม่ เพราะเหตุไร จงเขียนคำทักนิมิตในทิศตะวันออกเฉียงเหนือ มาดู
ตอบ ไม่ถูกต้อง ฯที่ถูกต้องนั้นเมื่อเริ่มต้นทักนิมิตในทิศบูรพาแล้วทักมาโดยลำดับจนถึงนิมิตสุด ต้องวนไปทักนิมิตในทิศบูรพาซ้ำอีก ฯคำทักนิมิตในทิศตะวันออกเฉียงเหนือว่าดังนี้ “อุตฺตราย อนุทิสาย นิมิตฺตํ” ฯ
๒๑. วิสุงคามสีมา พัทธสีมา ได้แก่สีมาเช่นไร กฐิน เป็นสังฆกรรมอะไร การรับกฐิน ตลอดจนถึงกราน ต้องทำในสีมาอย่างเดียว หรือทำนอกสีมาก็ได้
ตอบ วิสุงคามสีมา ได้แก่เขตที่สงฆ์ได้รับพระราชทานพระบรมราชานุญาตยกให้เป็นแผนกหนึ่งจากบ้านพัทธสีมา ได้แก่วิสุงคามสีมานั้นเองอันสงฆ์ผูกแล้ว คือสมมติเป็น
สมานสังวาสสีมาแล้ว ฯกฐิน เป็นญัตติทุติยกรรม ฯการรับกฐิน การอปโลกน์เพื่อให้ผ้ากฐิน และการกรานกฐินทำในสีมา หรือนอกสีมาก็ได้ การสวดญัตติทุติยกรรมวาจาให้ผ้ากฐินต้องทำในสีมาอย่างเดียว ฯ
ตอบ มีทางสันนิษฐาน ดังนี้
๑. ธรรมเนียมสวดอย่างอื่น มีสวดภาณวารเป็นต้น สวดทีละคู่
๒. สวดรูปเดียวอาจจะตกหล่น สวดคู่คงตกหล่นไม่พร้อมกัน เป็นอันทานกันอยู่
ในตัวเอง รูปหนึ่งอาจพลาดเป็นล่ม ฯ
๓. เนื่องมาจากอุปสมบทคราวละคู่ สวดรูปหนึ่งสวดกรรมวาจาสำหรับอุปสัมปทาเปกขะรูปหนึ่ง ฯ
๒๓. กฐินเดาะหรือไม่เดาะ กำหนดรู้ได้อย่างไร
ตอบ กฐินเดาะ กำหนดรู้ได้ด้วยอาวาสปลิโพธและจีวรปลิโพธขาด หรือสิ้นเขตจีวรกาลที่ขยายออกไปอีก ๔ เดือน กฐินไม่เดาะ กำหนดรู้ได้ด้วยอาวาสปลิโพธ หรือจีวรปลิโพธอย่างใดอย่างหนึ่งยังไม่ขาด และยังอยู่ในเขตจีวรกาล ที่ขยายออกไปอีก๔ เดือน ฯ
๒๔. วัดที่ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาและสร้างโรงอุโบสถแล้ว ภายหลังรื้อ
สร้างใหม่ จะต้องขอพระราชทานวิสุงคามสีมาใหม่หรือไม่ จงชี้แจง
ตอบ ถ้าสร้างอยู่ในเขตวิสุงคามสีมาเดิมที่ได้รับพระราชทานไว้ ไม่ต้องขอพระราชทานใหม่ แต่ถ้าสร้างพ้นเขตวิสุงคามสีมาที่กำหนดเดิมนั้น ต้องขอพระราชทานวิสุงคามสีมาใหม่ ฯ
๒๕. ศัพท์ว่า “บรรพชา” มีอธิบายว่าอย่างไร การบรรพชาและการอุปสมบท สำเร็จด้วยวิธีอะไร นอกจากอภัพบุคคลและผู้มีบรรพชาโทษแล้วบุคคลประเภทใดบ้างที่ถูกห้ามไม่ให้อุปสมบท
ตอบ มีอธิบายว่า ศัพท์นี้ หมายเอาการบวชทั่วไป รวมทั้งอุปสมบทด้วยก็มี หมายเอาเฉพาะการบวชเป็นบุรพประโยคแห่งอุปสมบทก็มี หมายถึงการบวชลำพังเป็นสามเณรก็มี ฯการบรรพชาสำเร็จด้วยวิธีไตรสรณคมน์ และการอุปสมบทสำเร็จด้วยญัตติจตุตถกรรมวาจา ฯคือ
๑. คนไม่มีอุปัชฌาย์
๒. คนไม่มีบาตร คนไม่มีจีวร หรือไม่มีทั้งบาตรทั้งจีวร
๓. คนยืมบาตร จีวร หรือยืมทั้งบาตรทั้งจีวรเขามา ฯ
๒๖. ภิกษุผู้ได้รับสมมติจากสงฆ์ให้เป็นเจ้าหน้าที่ทำการสงฆ์นั้น ๆ เรียกว่าอะไรพึงสวดสมมติด้วยกรรมวาจาประเภทใด
ตอบ เรียกว่า เจ้าอธิการ ฯพึงสวดสมมติด้วยญัตติทุติยกรรมวาจา ฯ
๒๗. วัตถุสมบัติในการอุปสมบทคืออะไร ต้องประกอบด้วยคุณสมบัติอะไรบ้าง
ตอบ คือผู้จะเข้ารับการอุปสมบท ฯประกอบด้วยคุณสมบัติ ๕ ประการ คือ เป็นชาย ๑, มีอายุครบ ๒๐ ปี ๑, ไม่เป็นมนุษย์วิบัติ เช่นถูกตอน หรือเป็นกะเทย ๑, ไม่เคยทำอนันตริยกรรม ๑, ไม่เคยต้องปาราชิก หรือไม่เคยเข้ารีตเดียรถีย์ทั้งที่เป็นภิกษุ ฯ
๒๘. คำว่า “เจ้าอธิการ” ในพระวินัยหมายถึงใคร มีกี่แผนก อะไรบ้าง การให้ภิกษุ
ถือเสนาสนะเป็นหน้าที่ของใคร ผู้นั้นพึงปฏิบัติอย่างไร
ตอบ หมายถึงภิกษุที่สงฆ์สมมติให้เป็นเจ้าหน้าที่ทำกิจการของสงฆ์ มี ๕ แผนก ได้แก่
เจ้าอธิการแห่งจีวร ๑, เจ้าอธิการแห่งอาหาร ๑, เจ้าอธิการแห่งเสนาสนะ ๑, เจ้าอธิการแห่งอาราม ๑, เจ้าอธิการแห่งคลัง ๑ ฯเป็นหน้าที่ของเจ้าอธิการแห่งเสนาสนะ พึงปฏิบัติอย่างนี้ คือ เจ้าอธิการแห่งเสนาสนะพึงกำหนดฐานะของภิกษุผู้ถือเสนาสนะว่า เป็นใหญ่หรือผู้น้อย เป็นผู้มีอุปการะแก่สงฆ์หรือหามิได้ เป็นผู้เล่าเรียนหรือประกอบกิจในทางใดบ้าง เป็นต้น แล้วพึงให้ถือเสนาสนะ ฯ
๒๙. ภิกษุผู้ควรได้รับสมมติให้เป็นภัตตุทเทสกะ ต้องประกอบด้วยคุณสมบัติเช่น
ไร ภัตรที่ควรแจกเฉพาะมีกี่อย่าง อะไรบ้าง
ตอบ ต้องประกอบด้วยคุณสมบัติดังนี้คือ เว้นอคติ คือฉันทาคติ โทสาคติ โมหาคติ
ภยาคติ ๑, รู้จักภัตรที่ควรแจกหรือมิควรแจก ๑, รู้จักลำดับที่พึงแจก ๑ ฯมี ๕ อย่างคือ
๑. อาคันตุกภัตร อาหารที่เขาถวายเฉพาะภิกษุอาคันตุกะ
๒. คมิยภัตร อาหารที่เขาถวายเฉพาะภิกษุผู้จะไปอยู่ที่อื่น
๓. คิลานภัตร อาหารที่เขาถวายเฉพาะภิกษุอาพาธ
๔. คิลานุปัฏฐากภัตร อาหารที่เขาถวายเฉพาะภิกษุผู้พยาบาลไข้
๕. กุฏิภัตร อาหารที่เขาถวายเฉพาะภิกษุผู้อยู่ในกุฏิที่เขาสร้าง
ตอบ ต้องประกอบด้วยองค์ที่เป็นสาธารณะทั่วไป ๔ ประการ คือ
๑. ไม่ถึงความลำเอียง เพราะความชอบพอ
๒. ไม่ถึงความลำเอียง เพราะความเกลียดชัง
๓. ไม่ถึงความลำเอียง เพราะความงมงาย
๔. ไม่ถึงความลำเอียง เพราะความกลัว ฯ
ต้องประกอบด้วยองค์ที่เป็นสาธารณะทั่วไป ๔ ประการแล้ว และรวมข้อว่า เข้าในการ
ทำหน้าที่อย่างนั้นเข้าด้วย เป็น ๕ ประการ ฯ
๓๑. ภิกษุผู้นับเข้าในจำนวนสงฆ์ผู้ทำกรรมนั้น ๆ ต้องเป็นภิกษุเช่นไร เวลาทำสังฆกรรม ภิกษุที่อยู่ในสีมาเดียวกัน นับเข้าในจำนวนสงฆ์ผู้ทำกรรมทั้งหมดใช่หรือไม่ จงอธิบาย
ตอบ ต้องเป็นภิกษุปกติ ไม่ถูกสงฆ์ยกเสียจากหมู่ด้วยอุกเขปนียกรรม มีสังวาสเสมอด้วยสงฆ์ และเป็นสมานสังวาสของกันและกัน ฯไม่ใช่ เพราะภิกษุที่เหลือจากจำนวนผู้ไม่มาเข้ากรรม เป็นผู้ควรให้ฉันทะ สงฆ์ทำกรรมเพื่อภิกษุใด ภิกษุนั้นก็ไม่นับเข้าในจำนวนสงฆ์ และไม่ใช่ผู้ควรให้ฉันทะแต่เป็นผู้ควรเข้ากรรมนั้น ฯ
๓๒. กรานกฐิน คืออะไร อธิบายพอเข้าใจ พระพุทธเจ้าทรงอนุญาตให้กรานกฐินได้ในเดือนใด
ตอบ คือเมื่อมีผ้าเกิดขึ้นแก่สงฆ์ในเดือนท้ายฤดูฝน พอจะทำเป็นไตรจีวรผืนใดผืนหนึ่ง
ได้ สงฆ์พร้อมใจกันยกให้แก่ภิกษุรูปหนึ่ง ภิกษุผู้ได้รับผ้านั้นเอาไปทำเป็นจีวรแล้วเสร็จ
ในวันนั้นแล้วมาบอกแก่ภิกษุผู้ยกผ้านั้นให้เพื่ออนุโมทนา ภิกษุเหล่านั้นอนุโมทนาทั้งหมดนี้คือกรานกฐิน ฯทรงอนุญาตในท้ายฤดูฝน คือ ตั้งแต่วันแรม ๑ ค่ำ เดือน ๑๑ ถึงวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๒ ฯ
๓๓. วัดมีพระจำพรรษาวัดละ ๒ รูปบ้าง ๓ รูปบ้าง ทายกประสงค์จะถวายกฐินนิมนต์พระมารวมในวัดเดียวกันเพื่อรับกฐิน เป็นกฐินหรือไม่ เพราะเหตุใดในคัมภีร์บริวาร ภิกษุผู้ควรกรานกฐินประกอบด้วยองค์เท่าไร บอกมา ๓ ข้อ
ตอบ ไม่เป็นกฐิน เพราะองค์กำหนดสิทธิของภิกษุผู้จะกรานกฐินมี ๓ คือ เป็นผู้จำพรรษาถ้วนไตรมาสไม่ขาด ๑, อยู่ในอาวาสเดียวกัน ๑, ภิกษุมีจำนวนตั้งแต่ ๕ รูปขึ้นไป ๑ ฯ
ประกอบด้วยองค์ ๘ (เลือกตอบเพียง ๓ ข้อ) รู้จักบุพพกรณ์ ๑, รู้จักถอนจีวร ๑, รู้จัก
อธิษฐานจีวร ๑, รู้จักการกราน ๑, รู้จักาติกาคือหัวข้อแห่งการเดาะกฐิน ๑, รู้จักปลิโพธกังวลเป็นเหตุยังไม่เดาะกฐิน ๑, รู้จักการเดาะกฐิน ๑, รู้จักอานิสงส์กฐิน ๑ ฯ
๓๔. คำว่า “กฐิน” เป็นชื่อของอะไร มีชื่อเรียกอย่างนั้นเพราะเหตุไร
ตอบ เป็นชื่อของสังฆกรรมอย่างหนึ่ง ฯเพราะมีชื่อออกจากไม้ดึงที่ลาดหรือกางออก เพื่อขึงจีวรเย็บ ฯ
๓๕. การอปโลกน์ และการสวดเพื่อให้ผ้ากฐิน จัดเป็นสังฆกรรมประเภทใด
การกรานกฐินด้วยผ้าสังฆาฏิ พึงกล่าวว่าอย่างไร
ตอบ จัดเป็นอปโลกนธรรม จัดเป็นญัตติทุติยกรรม ฯอิมาย สงฺฆาฏิยา กฐินํ อตฺถรามิ ฯ
๓๖. ผ้าที่ไม่ทรงอนุญาตให้ใช้เป็นผ้ากฐิน ได้แก่ผ้าเช่นไรบ้าง
ตอบ เช่นนี้ คือ ผ้าที่ไม่ได้เป็นสิทธิ เช่น ผ้าที่ขอยืมเขามา ๑, ผ้าที่ได้มาโดยอาการอัน
มิชอบ คือ ทำนิมิตได้มา พูดเลียบเคียงได้มา และผ้าเป็นนิสสัคคีย์ ๑, ผ้าที่ได้มาโดย
บริสุทธิ์ แต่เก็บค้างคืนไว้ ฯ
๓๗. ในอุปสมบทกรรม อภัพบุคคล หมายถึงใคร จำแนกโดยประเภทมีเท่าไร
อะไรบ้าง
ตอบ หมายถึงบุคคลที่ไม่สมควรแก่การอุปสมบท อุปสมบทไม่ขึ้น ถูกห้ามไม่ให้
อุปสมบทตลอดชีวิต ฯมี ๓ ประเภท เพศบกพร่อง ไม่รู้ว่าเป็นชายหรือเป็นหญิง ๑, ประพฤติผิดพระธรรมวินัย เช่น ฆ่าพระอรหันต์ ๑, ประพฤติผิดต่อกำเนิดของเขาเอง คือฆ่าบิดามารดา ๑ ฯ
๓๘. ภิกษุได้รับอานิสงส์กฐิน เข้าบ้านในเวลาวิกาลโดยไม่บอกเวลา ต้องอาบัติ
อะไรหรือไม่ เพราะเหตุไร
ตอบ ในกรณีที่รับนิมนต์แล้ว ไปในที่นิมนต์ ภายหลังภัตรเข้าบ้านโดยไม่บอกเวลาไม่
ต้องอาบัติ ซึ่งได้รับยกเว้นด้วยอานิสงส์ที่ว่าเที่ยวไปไม่ต้องบอกลา ตามสิกขาบทที่ ๖
แห่งอเจลกวรรค ในปาจิตตียกัณฑ์ ฯแต่ในกรณีที่ไม่ได้รับนิมนต์เข้าบ้านในเวลาวิกาล ต้องอาบัติปาจิตตีย์ ตามสิกขาบทที่ ๓ แห่งรัตนวรรคในปาจิตติยกัณฑ์ ยกเว้นในกรณีรีบด่วน เช่น ภิกษุอาพาธฉุกเฉิน ฯ
๓๙. สงฆ์ผู้ทำกรรมในการให้ผ้ากฐิน มีกำหนดจำนวนอย่างน้อยไว้เท่าไร ที่กำหนดไว้อย่างนั้น มีพระพุทธประสงค์อย่างไร
ตอบ มี ๕ รูปเป็นอย่างน้อย ฯมีพระพุทธประสงค์ว่า ภิกษุรูปหนึ่งเป็นบุคคลผู้รับผ้ากฐิน เหลืออีก ๔ รูปเป็นสงฆ์กรานและอนุโมทนา จึงกำหนดอย่างนั้น ฯ
๔๐. บุคคลเช่นไร ห้ามบวชตลอดชีวิต อภัพบุคคลที่ถูกห้ามอุปสมบทเพราะกระทำผิดต่อพระศาสนา มีกี่ประเภท ใครบ้าง บุคคลที่ถูกห้ามบวช แต่บวชโดยไม่รู้ จะพึงแก้ไขอย่างไร
ตอบ อภัพบุคคล ไม่คู่ควรแก่การบวช ฯมี ๗ ประเภท คือ คนฆ่าพระอรหันต์ ๑, คนทำร้ายภิกษุณี ได้แก่ผู้ข่มขืนภิกษุณีในอัชฌาจาร ๑, คนลักเพศ คือคนถือเพศเป็นภิกษุเอง ๑, ภิกษุไปเข้ารีตเดียรถีย์ ๑,ภิกษุต้องปาราชิก ๑, ภิกษุทำสังฆเภท ๑, คนทำร้ายพระศาสดาจนถึงห้อพระโลหิต ๑พึงแก้ไขด้วยนาสนา คือขับออกเสีย ฯ
อย่างไร
ตอบ คือภิกษุผู้เข้าในจำนวนสงฆ์ผู้ทำกรรมนั้น ๆ ฯต้องประกอบด้วยคุณสมบัติดังนี้คือ เป็นภิกษุปกติ ไม่ถูกสงฆ์ยกเสียจากหมู่ด้วยอุกเขปนียกรรม มีสังวาสเสมอด้วยสงฆ์ และเป็นสมานสังวาสของกันและกัน ฯ
๔๒. บรุพกิจก่อนแต่อุปสมบท มีอะไรบ้าง กิจทั้งหมดนั้นที่จัดเป็นญัตติกรรมทำ
เป็นการสงฆ์ คือกิจอะไรบ้าง
ตอบ มีการให้บรรพชา ขอนิสสัย ถืออุปัชฌายะ ขนานชื่อมคธแห่งอุปสัมปทาเปกขะ
บอกนามอุปัชฌายะ บอกบาตรจีวร สั่งอุปสัมปทาเปกขะให้ออกไปยืนข้างนอก สมมติ
ภิกษุรูปหนึ่งเป็นผู้ซักซ้อมอุปสัมปทาเปกขะถึงอันตรายิกธรรม เรียกอุปสัมปทาเปกขา
เข้าในสงฆ์ ให้ขออุปสมบท สมมติภิกษุรูปหนึ่งสอบถามอุปสัมปทาเปกขะถึงอันตรายิกธรรมในสงฆ์ ฯกิจเหล่านี้คือ การสมมติภิกษุรูปหนึ่ง เป็นผู้ซักซ้อมอุปสัมปทาเปกขะถึง
อันตรายิกธรรม การเรียกอุปสัมปทาเปกขาเข้าในสงฆ์ การสมมติภิกษุรูปหนึ่งสอบถามอุปสัมปทาเปกขะถึงอันตรายิกธรรมในสงฆ์ จัดเป็นญัตติกรรมทำเป็นการสงฆ์ ฯ
๔๓. ปัจฉิมกิจแห่งการอุปสมบทมีอะไรบ้าง ตอบเพียง ๒ ข้อ
ตอบ มี ๖ ข้อ (ตอบเพียง ๒ ข้อ) คือ วัดเงาแดดในทันที ๑, บอกประมาณแห่งฤดู ๑,
บอกส่วนแห่งวัน ๑, บอกสังคีติ ๑, บอกนิสสัยสี่ ๑, บอกอกรณียกิจสี่ ๑ ฯ
๔๔. ไตรจีวร กำหนดให้เรียกผ้านุ่งว่า อันตรวาสก เรียกผ้าห่มว่าอุตตราสงค์ เรียก
ผ้าทาบว่า สังฆาฏิ ในเวลาไหนบ้าง ผ้า ๓ ผืนนั้น กำหนดให้เรียกว่า จีวร ในเวลาไหนบ้าง
ตอบ ในเวลาดังต่อไปนี้ คือ ในเวลาบอกบาตรจีวรแก่อุปสัมปทาเปกขะ ในเวลาอธิษฐานเป็นผ้าครอง ในเวลาปัจจุทธรณ์ และในเวลากรานกฐิน ฯในเวลาผ้า ๓ ผืนนั้น เป็นนิสสัคคีย์เพราะอยู่ปราศ คำเสียสละเรียกว่าจีวรทุกผืน และในเวลาผ้าเหล่านั้นเป็นอติเรกจีวร คำวิกัป คำถอนวิกัปรวมเรียกว่าจีวรทั้งสิ้น ฯ
๔๕. ภิกษุ ๒ ฝ่ายก่อวิวาทเพราะปรารถนาดีก็มี เพราะปรารถนาเลวก็มี อยากทราบว่าอย่างไรชื่อว่าก่อวิวาทเพราะปรารถนาดี อย่างไรชื่อว่าก่อวิวาทเพราะปรารถนาเลว
ตอบ ผู้ใดตั้งวิวาทเพราะเห็นแก่พระธรรมวินัย ผู้นั้นชื่อว่าทำด้วยปรารถนาดี ผู้ใดตั้ง
วิวาทด้วยทิฏฐิมานะ แม้รู้ว่าผิดก็ขืนทำ ผู้นั้นชื่อว่าทำด้วยปรารถนาเลว ฯ
๔๖. วิวาทาธิกรณ์ คืออะไร ระงับได้ด้วยอธิกรณสมถะข้อใดบ้าง วิวาทาธิกรณ์ ระงับด้วยการตกลงกันเองมีอย่างไร
ตอบ คือ การเถียงกันปรารภพระธรรมวินัย ฯด้วยสัมมุขาวินัย การระงับต่อหน้า และเยภุยยสิกา การระงับด้วยถือเสียงข้างมาก ฯมีอย่างนี้ คือ
๑. สังฆสัมมุขตา ความเป็นต่อหน้าสงฆ์
๒. ธัมมสัมมุขตา ความเป็นต่อหน้าธรรม
๓. วินยสัมมุขตา ความเป็นต่อหน้าวินัย
๔. ปุคคลสัมมุขตา ความเป็นต่อหน้าบุคคล ฯ
๔๗. สัมมุขาวินัยสำหรับระงับวิวาทาธิกรณ์นั้น มีวิธีอย่างไร อธิกรณ์ที่ภิกษุจะพึง
ยกขึ้นว่านั้น ต้องเป็นเรื่องที่มีมูล ก็เรื่องที่มีมูลนั้นมีลักษณะเช่นไรสัมมุขาวินัยมีองค์เท่าไร อะไรบ้าง
ตอบ มีวิธีอย่างนี้ คือ ด้วยการตกลงกันเอง ๑, ด้วยการตั้งผู้วินิจฉัย ๑, ด้วยอำนาจ
แห่งสงฆ์ ๑ ฯมีลักษณะ ๓ ประการ คือ เรื่องได้เห็นเอง ๑, เรื่องที่ได้ยินเอง หรือมีผู้บอกและเชื่อว่าเป็นจริง ๑, เรื่องที่เว้นจาก ๒ สถานนั้น แต่รังเกียจโดยอาการ ฯมีองค์ ๔ คือ ในที่พร้อมหน้าสงฆ์ ๑, ในที่พร้อมหน้าธรรม ๑, ในที่พร้อมหน้าวินัย ๑,ในที่พร้อมหน้าบุคคล ๑ ฯ
๔๘. อนุวาทาธิกรณ์เช่นไร อันภิกษุจะพึงยกขึ้นว่าได้
ตอบ ต้องเป็นเรื่องมีมูล คือ เรื่องที่ได้เห็นเอง ๑, เรื่องที่ได้ยินเอง หรือมีผู้บอกและ
เชื่อว่าเป็นจริง ๑, เรื่องที่เว้นจาก ๒ สถานนั้น แต่รังเกียจโดยอาการ ๑ เช่น ได้ยินว่า
พัสดุชื่อนี้ของผู้มีชื่อนี้หายไป ได้พบพัสดุชนิดนั้นในที่อยู่ของภิกษุชื่อนั้น ฯ
๔๙. รัตติเฉท หมายถึงอะไร มีอะไรบ้าง
ตอบ หมายถึง การขาดราตรีแห่ง (การประพฤติ) มานัต ฯมี ๑. อยู่ร่วม ๒. อยู่ปราศ
๓. ไม่บอก ๔. ประพฤติในคณะอันพร่อง ฯ
ตอบ มีผลเสีย คือทำให้เสียสีลสามัญญตา และเสียสามัคคีเป็นทางแตกเป็นนานาสังวาส จึงถึงเป็นนานานิกาย ฯพึงปฏิบัติอย่างนี้ คือ เคารพในผู้พิจารณา ๑, ให้การตามความเป็นจริง ๑, พึงเชื่อฟังและปฏิบัติตามคำวินิจฉัยของสงฆ์ ๑, ไม่ขุ่นเคือง ๑ ฯ
๕๑. อธิกรณ์อันสงฆ์วินิจฉัยแล้ว ฝ่ายไม่ชอบใจจักอุทธรณ์ได้หรือไม่ จงตอบให้มีหลัก
ตอบ อุทธรณ์ได้ก็มี อุทธรณ์ไม่ได้ก็มี โดยอธิบายว่า ตามสิกขาบทที่ ๓ แห่งสัปปาณวรรคปาจิตติยกัณฑ์ โจทก์ก็ดี จำเลยก็ดี สงฆ์ก็ดี รู้อยู่ว่าอธิกรณ์นั้นสงฆ์หมู่นั้นวินิจฉัยเป็นธรรมแล้ว ฟื้นขึ้นเพื่อวินิจฉัยใหม่ ต้องอาบัติปาจิตตีย์ อย่างนี้อุทธรณ์ไม่ได้ แต่ถ้าเห็นว่าไม่เป็นธรรม ฟื้นขึ้นไม่เป็นอาบัติ อย่างนี้ อุทธรณ์ได้ ฯ
๕๒. ทิฏฐิสามัญญตา ความเป็นผู้มีความเห็นร่วมกันกับส่วนใหญ่ ไม่ถือแต่มติของ
ตน เป็นธรรมสร้างความสามัคคีในหมู่คณะ ภิกษุปฏิบัติอย่างไรจึงจะรักษาธรรมนั้นได้
ตอบ ปฏิบัติอย่างนี้คือ เคารพในพระศาสดา ในพระธรรมวินัย และเคารพในสงฆ์ผู้เป็นเจ้าหน้าที่รักษาพระธรรมวินัย สำคัญมติของสงฆ์นั้นว่าเป็นเนตติอันตนควรเชื่อถือและทำตาม ผู้ปฏิบัติเช่นนี้ ย่อมรักษาทิฏฐิสามัญญตานั้นไว้ได้ ฯ
๕๓. พระอรรถกถาจารย์แสดงลักษณะปกปิดอาบัติสังฆาทิเสสไว้เป็น ๕ คู่อย่างไรบ้าง
ตอบ เป็นอาบัติ และรู้ว่าเป็นอาบัติเป็นปกตัตตะ และรู้ว่าเป็นปกตัตตะไม่มีอันตราย และรู้ว่าไม่มีอันตรายอาจอยู่ และรู้ว่าอาจอยู่ ใคร่จะปิด และปิดไว้ ฯ
๕๔. การทำกรรมมีตัชชนียกรรมเป็นต้น แก่ภิกษุหรือคฤหัสถ์ ควรปฏิบัติอย่างไร
จึงจะไม่เป็นทางนำมาซึ่งความแตกสามัคคี
ตอบ พึงตั้งอยู่ในมัตตัญญุตา ความเป็นผู้รู้จักประมาณ กาลัญญุตา ความเป็นผู้รู้จักกาล ปุคคลัญญุตา ความเป็นผู้รู้จักบุคคล ดำริโดยรอบคอบแล้วจึงทำ ไม่พึงใช้อำนาจที่ประทานไว้ เป็นทางนำมาซึ่งความแตกสามัคคี เช่น พวกภิกษุชาวโกสัมพีได้ทำมาแล้ว ฯ
๕๕. การคว่ำบาตรในทางพระวินัยหมายถึงอะไร และจะหงายบาตรได้เมื่อไร การคว่ำบาตรนี้ สงฆ์ทำแก่ผู้ประพฤติเช่นไร บอกมา ๓ ข้อ
ตอบ หมายถึง การไม่ให้คบค้าสมาคมด้วยลักษณะ ๓ ประการ คือ ไม่รับบิณฑบาต
ของเขา ๑, ไม่รับนิมนต์ของเขา ๑, ไม่รับไทยธรรมของเขา ๑ ฯเมื่อผู้ถูกคว่ำบาตรนั้นละโทษนั้นแล้ว กลับประพฤติดี ฯทำแก่คฤหัสถ์ (เลือกตอบเพียง ๓ ข้อ) ขวนขวายเพื่อไม่ใช่ลาภแห่งภิกษุทั้งหลาย ๑,ขวนขวายเพื่อไม่ใช่ประโยชน์แห่งภิกษุทั้งหลาย ๑, ขวนขวายเพื่ออยู่ไม่ได้แห่งภิกษุทั้งหลาย ๑, ด่าว่าเปรียบเปรยภิกษุทั้งหลาย ๑, ยุยงภิกษุทั้งหลายให้แตกกัน ๑,กล่าวติเตียนพระพุทธ ๑, กล่าวติเตียนพระธรรม ๑, กล่าวติเตียนพระสงฆ์ ๑ ฯ
๕๖. ภิกษุผู้เป็นโจทก์ จงใจหาความเท็จใส่ภิกษุอื่น และภิกษุผู้เป็นจำเลย จงใจปกปิดความประพฤติเสียของตนด้วยให้การเท็จ สงฆ์พึงนิคคหะด้วยกรรมอะไร
ตอบ สงฆ์พึงทำ ตัชชนียกรรม แก่ภิกษุผู้เป็นโจทก์ และตัสสปาปิยกากรรม แก่ภิกษุผู้
เป็นจำเลย ฯ
๕๗. วุฏฐานวิธี แปลว่าอะไร ประกอบด้วยอะไรบ้าง ในการทำวุฏฐานวิธีแต่ละอย่างนั้น ต้องการสงฆ์จำนวนเท่าไร
ตอบ แปลว่าระเบียบเป็นเครื่องออกจากอาบัติ ประกอบด้วย ปริวาส มานัตปฏิกัสสนา และอัพภาน ฯการให้ปริวาส ให้มานัต และทำปฏิกัสสนาต้องการสงฆ์จตุวรรค การให้อัพภานต้องการสงฆ์วีสติวรรค ฯ
๕๘. สังฆราชี คืออะไร
ตอบ คือ การที่ภิกษุแตกกันเป็น ๒ ฝ่าย เพราะมีความเห็นปรารภพระธรรมวินัยผิดแผกกันจนเกิดเป็นวิวาทาธิกรณ์ขึ้น หรือมีความปฏิบัติไม่สม่ำเสมอกัน ยิ่งหย่อนกว่ากัน เกิดรังเกียจกันขึ้น แต่ยังไม่แยกทำอุโบสถ ปวารณา หรือสังฆกรรมอื่น ฯ
๕๙. ปริวาส คืออะไร มานัต คืออะไร
ตอบ ปริวาส คือ การประพฤติวัตรพิเศษอย่างหนึ่งเท่าจำนวนวันที่ปกปิดอาบัติไว้ก่อน
จะประพฤติมานัตต่อไป ฯมานัต คือ การประพฤติวัตรพิเศษอย่างหนึ่ง เป็นเวลา ๖ ราตรีเพื่อออกจากอาบัติสังฆาทิเสส ฯ
๖๐. จงให้ความหมายของคำต่อไปนี้ ๑.ปฏิจฉันนาบัติ ๒.อันตราบัติ
ตอบ ปฏิจฉันนาบัติ หมายถึง อาบัติที่ภิกษุต้องแล้วปกปิดไว้อันตราบัติ หมายถึง อาบัติสังฆาทิเสสที่ภิกษุต้องเข้าอีกระหว่างประพฤติวุฏฐานวิธี ฯ
พระธรรมวินัย ควรปฏิบัติเช่นไร
ตอบ ควรปฏิบัติอย่างนี้ คือ ตั้งอยู่ในลัชชีธรรม ใคร่ความบริสุทธิ์ อาบัติที่ไม่ควรต้องอย่าต้องอาบัติ ที่ต้องแล้วพึงทำคืนเสีย เช่นนี้จักเป็นผู้มีศีลเสมอด้วยสพรหมจารีทั้งหลาย ชื่อว่าปฏิบัติเพื่อความตั้งอยู่ยั่งยืนแห่งพระธรรมวินัย ฯ
๖๒. ภิกษุเมื่อลาสิกขา ต้องทำเป็นกิจจะลักษณะด้วยการกล่าวคำปฏิญญาตนเป็นผู้อื่นจากภิกษุต่อหน้าใครได้บ้าง และทำอย่างไรจึงเป็นกิจจะลักษณะ
ตอบ ต่อหน้าภิกษุด้วยกันหรือคนอื่นจากภิกษุก็ได้ ฯ ปฏิญญาอย่างนี้ คือ พร้อมด้วยจิต คือทำด้วยตั้งใจเพื่อลาสิกขาจริง ๆ พร้อมด้วยกาล คือด้วยคำเด็ดขาด ไม่ใช่รำพึง ไม่ใช่ปริกัป พร้อมด้วยประโยค คือปฏิญญาด้วยตนเอง พร้อมด้วยบุคคล คือผู้ปฏิญญาและผู้รับปฏิญญาเป็นคนปกติ พร้อมด้วยความเข้าใจ คือผู้รับปฏิญญาเข้าใจคำนั้นในทันที ฯ
๖๓. ใครเป็นผู้ทำลายสงฆ์ให้แตกกัน หรือเป็นผู้ขวนขวายเพื่อทำลายสงฆ์ได้ เหตุที่
สงฆ์จะแตกกันมีอะไรบ้าง จะป้องกันได้ด้วยวิธีอย่างไร
ตอบ ภิกษุผู้ปกตัตตะเป็นสมานสังวาส อยู่ในสีมาเดียวกันเท่านั้น ย่อมอาจทำลายสงฆ์ให้แตกกันเป็นก๊กเป็นพวกได้ นางภิกษุณี สิกขมานา สามเณร สามเณรี อุบาสกอุบาสิกา หาอาจทำลายสงฆ์ให้แตกกันได้ไม่ เป็นได้เพียงขวนขวาย เพื่อทำลายสงฆ์เท่านั้น ฯ ๒ อย่าง คือ มีความเห็นปรารภพระธรรมวินัยแตกต่างกันจนเกิดเป็นอธิกรณ์ ๑, ความประพฤติปฏิบัติไม่เสมอกัน ยิ่งหย่อนกว่ากันแล้วเกิดความรังเกียจกันขึ้น ๑ ฯจะป้องกันได้ด้วย ๒ วิธี คือ ต้องส่งเสริมและกวดขันการศึกษาพระธรรมวินัย ให้มี ความเห็นชอบเหมือนกัน ๑, ต้องส่งเสริมและกวดขันความประพฤติของภิกษุ ทั้งหลายให้เสมอกัน ไม่ให้เป็นทางรังเกียจกัน ๑ ฯ
๖๔. วิวาทาธิกรณ์ที่วินิจฉัยในสงฆ์ไม่สะดวก จะเลือกภิกษุบางรูปหรือเป็นคณะหรือเป็นสงฆ์ให้แยกวินิจฉัย ซึ่งเรียกว่า อุพพาหิกาวิธี ผู้ที่ควรได้รับเลือกในวิธีนี้ ต้องมีองค์คุณกี่อย่าง อะไรบ้าง
ตอบ ต้องมีองค์คุณ ๑๐ อย่างคือเป็นผู้มีศีล ๑, เป็นพหุสูต ๑, เป็นผู้ทรงปาติโมกข์ ๑,เป็นผู้ตั้งมั่นในพระวินัยไม่คลอนแคลน ๑, เป็นผู้อาจชี้แจงให้คู่วิวาทเข้าใจ และเลื่อมใส ๑, เป็นผู้ฉลาดเพื่อยังอธิกรณ์ที่เกิดขึ้นให้ระงับ ๑, รู้เรื่องอธิกรณ์ ๑, รู้เหตุอธิกรณ์ ๑, รู้การตัดอธิกรณ์, รู้ทางตัดอธิกรณ์ ๑ ฯ
๖๕. การทำนาสนา คือการทำเช่นไร บุคคลที่ทรงอนุญาตให้นาสนามีกี่ประเภทใครบ้าง
ตอบ คือการยังบุคคลผู้ไม่ควรถือเพศ ให้ละเพศเสีย ฯบุคคลที่ทรงอนุญาตให้นาสนามี ๓ ประเภท คือ
๑. ภิกษุผู้ต้องอันติมวัตถุแล้ว ยังปฏิญญาตนเป็นภิกษุ
๒. บุคคลผู้อุปสมบทไม่ขึ้น ได้รับอุปสมบทแต่สงฆ์
๓. สามเณรผู้ประกอบด้วยองค์ ๑๐ ข้อใดข้อหนึ่ง เช่นเป็นผู้มักผลาญชีวิตสัตว์
เป็นต้น ฯ
จบพระวินัย
------------
พระราชบัญญัติคณะสงฆ์
๑. พระราชบัญญัติคณะสงฆ์ คืออะไร
ตอบ คือ กฎหมายฉบับหนึ่งว่าด้วยคณะสงฆ์ มีศักดิ์รองลงมาจากรัฐธรรมนูญ ฯ
๒. องค์กรการปกครองคณะสงฆ์สูงสุด คืออะไร ใครเป็นประธาน
ตอบ คือ มหาเถรสมาคม ฯ
สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก เป็นประธาน ฯ
๓. มหาเถรสมาคมมีอำนาจหน้าที่อะไรบ้าง
ตอบ มีอำนาจหน้าที่ดังนี้
ก) ปกครองคณะสงฆ์ให้เป็นไปโดยเรียบร้อยดีงาม
ข) ปกครองและกำหนดการบรรพชาสามเณร
ค) ควบคุมและส่งเสริมการศาสนศึกษา การศึกษาสงเคราะห์ การเผยแผ่
การสาธารณูปการ และการสาธารณสงเคราะห์ของคณะสงฆ์
ง) รักษาหลักพระธรรมวินัยของพระพุทธศาสนา
จ) ปฏิบัติหน้าที่อื่น ๆ ตามที่บัญญัติไว้ในพระราชบัญญัตินี้หรือกฎหมายอื่น ฯ
๔. กรรมการมหาเถรสมาคมดำรงอยู่ในตำแหน่งคราวละกี่ปี
ตอบ กรรมการที่เป็นสมเด็จพระราชาคณะ ไม่มีกำหนดเวลา
กรรมการที่สมเด็จพระสังฆราชทรงแต่งตั้ง ดำรงอยู่ในตำแหน่งคราวละ ๒ ปี ฯ
๕. ตามพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ ใครเป็นผู้สถาปนาสมเด็จพระสังฆราช
ตอบ โดยอ้างมาตรา คำว่า คณะสงฆ์ และคณะสงฆ์อื่น แห่งมาตรา ๕ ทวิ ใน
พระราชบัญญัติคณะสงฆ์หมายถึงใคร
ตอบ มาตรา ๗ พระมหากษัตริย์ทรงสถาปนาสมเด็จพระสังฆราชองค์หนึ่ง ฯคณะสงฆ์ หมายถึงบรรดาพระภิกษุที่ได้รับบรรพชาอุปสมบทจากพระอุปัชฌาย์ ตามพระราชบัญญัตินี้ หรือตามกฎหมายที่ใช้บังคับก่อนพระราชบัญญัตินี้ ไม่ว่าจะปฏิบัติศาสนกิจในหรือนอกราชอาณาจักร ฯคณะสงฆ์อื่น หมายถึงบรรดาบรรพชิตจีนนิกายหรืออนัมนิกาย
ใคร
ตอบ คืออธิบดีกรมการศาสนาโดยตำแหน่ง ตามพระราชบัญญัติคณะสงฆ์พ.ศ.๒๕๐๕ (ฉบับที่ ๒) พ.ศ.๒๕๓๕ มาตรา ๑๓ ความว่า ให้อธิบดีกรมการศาสนาเป็นเลขาธิการมหาเถรสมาคมโดยตำแหน่ง ฯ
๗. ตามมาตรา ๑๒ แห่งพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ กำหนดองค์ประกอบมหาเถรสมาคมไว้อย่างไร
ตอบ กำหนดไว้ดังนี้ สมเด็จพระสังฆราช ทรงดำรงตำแหน่งประธานกรรมการโดย
ตำแหน่ง สมเด็จพระราชาคณะทุกรูป เป็นกรรมการโดยตำแหน่ง และพระราชาคณะ
ซึ่งสมเด็จพระสังฆราชทรงแต่งตั้ง มีจำนวนไม่เกิน ๑๒ รูป เป็นกรรมการ ฯ
๘. ในพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ.๒๕๐๕ (ฉบับที่ ๒) พ.ศ.๒๕๓๕ กำหนดเจ้า
คณะปกครองสงฆ์ไว้กี่ชั้น ใครบ้าง
ตอบ กำหนดไว้ ๕ ชั้น คือ เจ้าคณะใหญ่ ๑, เจ้าคณะภาค ๑, เจ้าคณะจังหวัด ๑, เจ้า
คณะอำเภอ ๑, เจ้าคณะตำบล ๑ ฯ
๙. ตามมาตรา ๒๑ แห่งพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ ให้จัดแบ่งเขตปกครองคณะ
สงฆ์ส่วนภูมิภาคไว้อย่างไร
ตอบ แบ่งดังนี้ คือ ภาค ๑, จังหวัด ๑, อำเภอ ๑, ตำบล ๑
ส่วนจำนวนและเขตปกครองดังกล่าวให้เป็นตามที่กำหนด ในกฎมหาเถรสมาคม ฯ
๑๐. ตามมาตรา ๒๕ แห่งพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ (ฉบับที่ ๒) พ.ศ.๒๕๓๕
กำหนดให้พระภิกษุสละสมณเพศในกรณีใดบ้าง
ก) ต้องคำวินิจฉัยตามมาตรา ๒๕ ให้รับนิคหกรรมไม่ถึงให้สึก แต่ไม่
ยอมรับนิคหกรรมนั้น
ข) ประพฤติล่วงละเมิดพระธรรมวินัยเป็นอาจิณ
ค) ไม่สังกัดอยู่ในวัดใดวัดหนึ่ง
ง) ไม่มีวัดเป็นที่อยู่เป็นหลักแหล่ง ฯ
๑๑. คณะสงฆ์จะตั้งเป็นอิสระ ไม่อยู่ภายใต้การปกครองของมหาเถรสมาคมได้
หรือไม่ จงอ้างมาตรา
ตอบ ไม่ได้ ต้องปฏิบัติตามมาตรา ๒๐ ความว่า คณะสงฆ์ต้องอยู่ภายใต้การปกครอง
ของมหาเถรสมาคม ฯ
๑๒. พระภิกษุจะต้องรับนิคหกรรมเมื่อทำผิดเช่นไร และผู้ได้รับนิคหกรรมให้สึก
ต้องสึกภายในเวลาเท่าไร
ตอบ เมื่อกระทำการล่วงละเมิดพระธรรมวินัย และนิคหกรรมที่จะลงโทษแก่ภิกษุนั้น
จะต้องเป็นนิคหกรรมตามพระธรรมวินัย ฯต้องสึกภายใน ๒๔ ชั่วโมง นับแต่เวลาที่ได้ทราบคำวินิจฉัยนั้น ฯ
๑๓. ภิกษุรูปหนึ่งต้องคำพิพากษาคดีถึงที่สุดให้เป็นบุคคลล้มละลาย ภิกษุนั้น
จะต้องปฏิบัติอย่างไร ตามพระราชบัญญัติคณะสงฆ์มาตราไหน
ตอบ ภิกษุนั้นต้องสึกภายในสามวัน นับแต่วันที่คดีถึงที่สุด ฯตามมาตรา ๒๘ แห่งพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ ฯถ้าฝ่าฝืนไม่ปฏิบัติตาม ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินหนึ่งปี ตามมาตรา ๔๓ แห่งพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ ฯ
๑๔. พระภิกษุจะไม่สังกัดอยู่ในวัดใดวัดหนึ่งเลยได้หรือไม่ อ้างมาตราประกอบด้วย
ตอบ ไม่ได้ ฯ ตามมาตรา ๒๗ (๓) แห่งพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ ๒๕๐๕ แก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ.๒๕๓๕
๑๕. ศาสนสมบัติมีกี่ประเภท อะไรบ้าง ใครเป็นผู้มีอำนาจดูแลรักษาและจัดการศาสนสมบัติ
ตอบ มี ๒ ประเภท ตามมาตรา ๔๐ คือ
๑. ศาสนาสมบัติกลาง ได้แก่ ทรัพย์สินของพระศาสนาซึ่งมิใช่ของวัดใดวัด
หนึ่ง ฯ สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ มีอำนาจดูแลรักษาและจัดการ
๒. ศาสนสมบัติของวัด ได้แก่ ทรัพย์สินของวัดใดวัดหนึ่ง ฯ ให้เป็นไปตาม
วิธีการที่กำหนดในกฎกระทรวง ฯ
๑๖. ผู้ใดใส่ความคณะสงฆ์หรือคณะสงฆ์อื่นอันอาจก่อให้เกิดความเสื่อมเสียหรือความแตกแยก มีโทษอย่างไร
ตอบ ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินหนึ่งปี หรือปรับไม่เกินสองหมื่นบาท หรือทั้งจำทั้ง
ปรับ ฯ
๑๗. ผู้ที่มิได้รับแต่งตั้งให้เป็นพระอุปัชฌาย์ หรือถูกถอดถอนจากความเป็นพระอุปัชฌาย์ กระทำการบรรพชาอุปสมบทแก่บุคคลอื่น ต้องระวางโทษอย่างไร
ตอบ ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินหนึ่งปี ฯ
ได้รับแต่งตั้งมีหน้าที่อย่างไร
ตอบ สมเด็จพระสังฆราช ทรงแต่งตั้งเจ้าอาวาสพระอารามหลวง เจ้าคณะจังหวัด
แต่งตั้งเจ้าอาวาสวัดราษฎร์ ฯเจ้าอาวาสมีหน้าที่ตามมาตรา ๓๗ แห่งพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ.๒๕๐๕(ฉบับที่ ๒) พ.ศ.๒๕๓๕ ดังนี้
๑. บำรุงรักษาวัด จัดกิจการและศาสนสมบัติของวัดให้เป็นไปด้วยดี
๒. ปกครองและสอดส่องให้บรรพชิตและคฤหัสถ์ที่มีที่อยู่หรือพำนักอาศัยอยู่ในวัดนั้น ปฏิบัติตามพระธรรมวินัย กฎมหาเถรสมาคมข้อบังคับระเบียบหรือคำสั่งของมหาเถรสมาคม
๓. เป็นธุระในการศึกษาอบรม และสั่งสอนพระธรรมวินัยแก่บรรพชิตและคฤหัสถ์
๔. ให้ความสะดวกตามสมควรในการบำเพ็ญกุศล ฯ
๑๙. พระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ.๒๕๐๕ (ฉบับที่ ๒) พ.ศ.๒๕๓๕ กำหนดให้วัด
มีเท่าไร อะไรบ้าง ที่ดินที่เป็นสมบัติของวัดมีเท่าไร บอกมาให้ครบ
ตอบ วัดมี ๒ อย่าง คือ วัดที่ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา ๑, สำนักสงฆ์ ๑ ฯ
ที่ดินที่เป็นของวัดมี ๓ ประเภท คือ ที่วัด ๑, ที่ธรณีสงฆ์ ๑, ที่กัลปนา ๑ ฯ
๒๐. พระราชบัญญัติที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน มาตรา ๓๑ ความว่าอย่างไร
ตอบ มาตรา ๓๑ มีความว่า วัดมี ๒ อย่าง คือ
๑. วัดที่ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา
๒. สำนักสงฆ์ ฯ
๒๑. ที่วัด ที่ธรณีสงฆ์ ที่กัลปนา และที่ศาสนสมบัติกลาง ได้แก่ที่เช่นไร นาย ก ได้รับอนุญาตจากเจ้าอาวาสให้เข้าปลูกบ้านอยู่อาศัยในที่เช่นนั้นนานเกินสิบปี ภายหลังจะยึดที่ดินผืนนั้นเป็นสมบัติส่วนตัว จึงยกอายุความขึ้นต่อสู้กับวัด โดยอ้างสิทธิครอบครองได้หรือไม่ เพราะเหตุไร (๔๘) ในกรณียุบเลิกวัด ทรัพย์สินของวัดนั้นจะพึงตกแก่ใคร เจ้าพนักงาน ตามความในประมวลกฎหมายอาญา ในพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ได้แก่ใคร
ตอบ ที่วัดคือที่ที่ตั้งวัดตลอดจนเขตของวัดนั้น ที่ธรณีสงฆ์คือที่ซึ่งเป็นสมบัติของวัด ที่
กัลปนาคือที่ซึ่งมีผู้อุทิศแต่ผลประโยชน์ให้วัดหรือพระศาสนา ที่ศาสนสมบัติกลางคือที่ซึ่งเป็นทรัพย์สินของพระศาสนามิใช่ของวัดใดวัดหนึ่ง ฯไม่ได้ เพราะมาตรา ๓๔ วรรคสาม แห่งพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ (ฉบับที่ ๒) พ.ศ.๒๕๓๕ บัญญัติว่า ห้ามมิให้บุคคลใดยกอายุความขึ้นต่อสู้กับวัด หรือสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติแล้วแต่กรณี ในเรื่องทรัพย์สินอันเป็นที่วัด ที่ธรณีสงฆ์หรือที่ศาสนสมบัติกลาง ฯให้ตกเป็นของศาสนสมบัติกลาง จะแบ่งให้ใครไม่ได้ (มาตรา ๓๒ วรรค ๒ แห่งพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ.๒๕๐๕ (ฉบับที่ ๒) พ.ศ.๒๕๓๕) ฯได้แก่พระภิกษุซึ่งได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งในการปกครองคณะสงฆ์และไวยาวัจกร เป็นเจ้าพนักงานตามความในประมวลกฎหมายอาญา (มาตรา ๔๕) ฯ
๒๒. ที่วัด ที่ธรณีสงฆ์ หรือที่ศาสนสมบัติกลาง จะสามารถโอนกรรมสิทธิ์ได้
หรือไม่ มีหลักปฏิบัติอย่างไร
ตอบ สามารถโอนได้มีหลักปฏิบัติตามความในมาตรา ๓๔ แห่งพระราชบัญญัติคณะ
สงฆ์ พ.ศ.๒๕๐๕ แก้ไขเพิ่มเติมโดยพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ ฉบับที่ ๒ พ.ศ.๒๕๓๕ ฯ
อตฺตา หิ อตฺตโน นาโถ โก หิ นาโถ ปโร สิยา
อตฺตนา หิ สุทนฺเตน นาถํ ลภติ ทุลฺลภํ.
ตนแลเป็นที่พึ่งของตน คนอื่นใครเล่าจะเป็นที่พึ่งได้
ก็บุคคลมีตนฝึกฝนดีแล้ว ย่อมได้ที่พึ่งที่ได้ยาก. (พุทฺธ) ขุ. ธ. ๒๕/๓๖.
ตณฺหาย อุฑฺฑิโต โลโก ชราย ปริวาริโต
มจฺจุนา ปิหิโต โลโก ทุกฺเข โลโก ปติฏฺฐิโต.
โลกถูกตัณหาก่อขึ้น ถูกชราล้อมไว้ ถูกมฤตยูปิดไว้
จึงตั้งอยู่ในทุกข์. (พุทฺธ) สํ. ส. ๑๕/๕๕.
-------------------------------------
ปนาปทายี ลภเต มนาปํ อคฺคสฺส ทาตา ลภเต ปุนคฺคํ
วรสฺส ทาตา วรลาภี จ โหติ เสฏฺฐนฺทโท เสฏฺฐมุเปติ ฐานํ.
ผู้ให้ของชอบใจย่อมได้ของชอบใจ ผู้ให้ของเลิศย่อมได้ของเลิศ ผู้ให้ของดีย่อมได้ของดี
ผู้ให้ของประเสริฐ ย่อมถึงฐานะอันประเสริฐ. (พุทฺธ) องฺ. ปญฺจก. ๒๒/๕๖.
--------------------------------------------
ชิฆจฺฉา ปรมา โรคา สงฺขารา ปรมา ทุกฺขา
เอตํ ตฺวา ยถาภูตํ นิพฺพานํ ปรมํ สุขํ.
ความหิวเป็นโรคอย่างยิ่ง สังขารเป็นทุกข์อย่างยิ่ง
รู้ข้อนั้นตามเป็นจริงแล้ว ดับเสียได้ เป็นสุขอย่างยิ่ง. (พุทฺธ) ขุ. ธ. ๒๕/๔๒.
-------------------------------------------------
มคฺคานฏฺฐงฺคิโก เสฏฺโฐ สจฺจานํ จตุโร ปทา
วิราโค เสฏฺโฐ ธมฺมานํ ทิปทานญฺจ จกฺขุมา.
บรรดาทางทั้งหลาย ทางมีองค์ ๘ ประเสริฐสุด,
บรรดาสัจจะทั้งหลาย บท ๔ ประเสริฐสุด,
บรรดาธรรมทั้งหลาย วิราคธรรมประเสริฐสุด,
และบรรดาสัตว์ ๒ เท้าทั้งหลาย พระพุทธเจ้าผู้มีจักษุประเสริฐสุด.
(พุทฺธ) ขุ. ธ. ๒๕/๕๑.
จบบริบูรณ์
