
ปัจฉิมกถา บุพการี ๑ กตัญญูกตเวที ๑ บุคคลผู้ทำคุณให้ก่อน ชื่อ บุพการี, บุคคลผู้รู้คุณที่ท่านทำแล้ว ชื่อ กตัญญู และบุคคลผู้รู้คุณท่านแล้ว ทดแทนคุณท่าน ชื่อ กตเวที ข้าพเจ้าเองเติบโตบนผืนแผ่นดินไทย ตลอด ๓๐ กว่าปีก็เพียงสักแต่ว่ารู้ ทว่าไม่เคยตระหนักถึงคุณของแผ่นดิน จนเมื่อได้มาอุปสมบทศึกษาปฏิบัติธรรม จึงได้ซาบซึ้งว่า คุณของแผ่นดินนั้น ยิ่งใหญ่นัก ทดแทนเท่าไหร่ก็ไม่มีวันหมด และคุณของพ่อนั้น ก็หนักยิ่งกว่าแผ่นดิน กว่า ๓๐ ปีทีเดียวกว่าจะเรียนรู้คำว่า กตัญญู มันยากจริงสมกับคำที่ท่านว่าไว้ แลชีวิตที่เหลืออยู่ ก็จะพยายามเรียนรู้คำว่า กตเวที ไม่รู้ว่าจะต้องใช้เวลาอีกนานเท่าไร วิธีทดแทนพระคุณพ่ออย่างง่ายๆ ก็คือ ช่วยกันทำความดี ให้ทานเป็นปกติ เจือจานต่อเพื่อนบ้าน หรือผู้ที่มีฐานะด้อยกว่าเรา รักษาศีล ๕ ให้ครบถ้วนบริบูรณ์ รักษากรรมบถ ๑๐ ได้ด้วยก็ยิ่งดี...